زمانی که به مطب چشم‌پزشکی وارد می‌شویم ابزار و وسایل مختلفی دیده میشود که هر کدام از آن‌ها برای معاینه و بررسی بخشی از ساختار چشم کاربرد دارد. پیشرفت تکنولوژی در همه‌ی زمینه‌ها تأثیر خود را گذاشته است و تجهیزات شاخه‌های پزشکی نیز از این قاعده مستثنا نیستند. هرروز دستگاه‌های پیشرفته و مدرنی به جامعه‌ی چشم‌پزشکان برای بالا بردن سطح کیفی معاینات به آن‌ها معرفی میشود. در این مطلب به بررسی برخی از تجهیزات اندازه‌گیری در چشم‌پزشکی می پردازیم.
چارت اسنلن
ممکن است این نام تابه‌حال به گوشمان نخورده باشد اما همه‌ی این وسیله را دیده‌ایم. چارت اسنلن که به آن Eچرخشی نیز می‌گویند علاوه بر مطب‌های چشم‌پزشکی در فروشگاه‌ها و مغازه‌های عینک نیز دیده میشود و هم‌چنین اپتومتریست ها نیز از آن برای مشخص کردن و اندازه‌گیری بینایی افراد استفاده می‌کنند. اولین بار این نمودار توسط یک چشم‌پزشک هلندی در دهه‌ی ۱۸۶۰ ابداع شد. البته ساختاری که امروز دیده میشود با ساختار اولیه ابداع شده متفاوت است و تغییرات زیادی بر روی آن انجام شده است. فاصله فرد با این چارت باید حدود ۶ متر باشد. این چارت دارای ۱۱ ردیف است که حروف Eاز بزرگ‌ترین تا کوچک‌ترین بروی آن دیده میشود. چشم‌پزشک از فرد معاینه شونده می‌خواهد که جهت دندانه‌های حروف E را بگوید: چپ، راست، بالا یا پایین. بر اساس مطالعات انجام شده نتایج اندازه‌گیری بینایی با تست E چارت چرخشی در واقع معادل نتایج تست بینایی اسنلن استاندارد است.
این چارت فقط حد بینایی را مشخص می‌کند و پزشک قادر خواهد بود که عینک و یا عدسی برای فرد تجویز کند. اما قادر به اندازه‌گیری فشار داخل کره چشم، ابتلا به آ ب سیاه، وضعیت شبکیه چشم و… نخواهد بود و نیاز به دستگاه‌های دیگری است.
آفتالموسکوپ
از دیگر دستگاه‌هایی که چشم‌پزشکان از آن استفاده می‌کنند آفتالموسکوپ است. البته این ابزار یک ابزاردستی است برای مشاهده ساختار داخلی چشم است. این دستگاه برای بررسی و معاینه‌ی زجاجیه و شبکیه چشم کاربرد دارد. به کمک این دستگاه می‌توان اختلالات موجود در زجاجیه و شبکیه را تشخیص داد. با استفاده از این دستگاه قابلیت تشخیص مواردی مانند تومورهای مغزی، رتینوپاتی دیابتی، افزایش فشارخون، تغییر در عروق مغز، سکته مغزی، بیماری‌های قلبی و عروقی و افزایش فشار داخل جمجمه توسط پزشک وجود دارد. تشخیص به‌موقع بیماری‌ها در همه‌ی حوزه‌های پزشکی اهمیت زیادی دارد زیرا می‌توان درمان را سریع‌تر و به‌موقع تر انجام داد و از عوارض ناخواسته جلوگیری کرد. این دستگاه به چشم‌پزشکان در تشخیص سریع و دقیق کمک می‌کند. به‌طورکلی سه نوع آفتالموسکوپ وجود دارد: مستقیم، غیرمستقیم و لامپ اسلیت.
رتینوسکوپ
رتینوسکوپ یا شبکه بین به چشم‌پزشک در تشخیص دوربینی، نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم کمک می‌کند. در واقع این دستگاه نیروی انکساری چشم را ارزیابی می‌کند و به او در تعیین دقیق نمره عینک کمک می‌کند. برای رتینوسکوپی بروی چشم‌پزشک منبع نوری را در فاصله‌ی نزدیکی از بیمار قرار می‌دهد و از بیمار فاصله می‌گیرد و با استفاده از آینه‌ی مخصوصی به چشم فرد نگاه کرده و مورد معاینه قرار می‌دهد.
آنژیوگرافی چشم
آنژیوگرافی چشم در حقیقت تصویربرداری از شبکیه چشم است. از آن برای تشخیص برخی ناهنجاری‌های چشم استفاده میشود. برای انجام این کار رنگی که آسیبی به چشم وارد نمی‌کند و ویژگی فلورسنت دارد به داخل عروق تزریق میشود. با درخشان شدن عروق شبکیه قادر به تصویربرداری از آن‌ها خواهیم بود. آنژیوگرافی چشم برای تشخیص مشکلات زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- ورم ماكولا (تورم قسمتي از شبكيه كه باعث اختلال در بينايي میشود)
- رتينوپاتي ديابتي (عروق شبكيه بر اثر ديابت آسيب می‌بینند و يا رگ هاي غيرنرمال ايجاد می‌شوند)
- تخريب ماكولا به علت پيري
- انسداد عروق چشم
- جمع شدگي ماكولا (چروك شدن بخشي از شبكيه به دلیل تجمع مايع پشت آن)
- سرطان چشم
کراتومتر
از دیگر تجهیزات اندازه‌گیری در چشم‌پزشکی کراتومتر است. این وسیله برای تشخیص و اندازه‌گیری انحنای سطح قدامی قرنیه استفاده میشود. یکی از روش‌های تشخیص بیماری قوز قرنیه چشم استفاده از کراتومتر است. نخستین کراتومتر در اواخر قرن 19 در یک تلاش مشترک با چشم‌پزشک فرانسوی (Louis mile Javal) که بنیان‌گذار و رئیس آزمایشگاه چشم‌پزشکی در دانشگاه سوربن پاریس بود و شریک و شاگرد سابقش ، Hjalmar Schiotz اختراع شد. در ابـتـدا بـراي تـشـخـيـص آسـتـيـگـمـاتـيـسـم و تـعـيين درجه و درمان آسـتـيـگـمـاتيسم استفاده می‌شد. کــراتــومـتــرهـاي امـروزي از سـنـسـورهـاي نـوري و تـکـنـولـوژي کـامـپـيـوتـري بـراي اندازه‌گیری تطبيـق و کنتراست قرنيه در برابر مقدارهاي از قبل تعيين شده استفاده می‌کنند. امروزه حداقل یکی از این دستگاه‌ها در مطب هر چشم‌پزشکی وجود دارد.
توپوگرافی چشم
یک نوع تصویربرداری از چشم است که به کمک آن به بررسی سطح و عمق قرنیه پرداخته و همه‌ی ویژگی‌های چشم مانند شکل، ناهمواری، ضخامت و انحنای قرنیه ارزیابی میشود. از این نوع تصویربرداری برای تشخیص و تعیین سیر پیشرفت مهم‌ترین بیماری قرنیه یعنی قوز قرنیه (Keratoconus) استفاده میشود. یکی از شرایط انجام لیزیک عدم وجود قوز قرنیه است بنابراین هر فردی که قصد انجام لیزیک را داشته باشد پیش از آن حتماً باید توپوگرافی چشم را انجام دهد. علاوه بر این، دستگاه اندازه‌گیری ضخامت قرنیه و سایر پارامترهایی را که برای عمل لازم هستند را نیز بررسی می‌کند. دستگاه توپوگرافی پس از اندازه‌گیری پستی‌وبلندی‌های سطح قرنیه از طریق محاسبات دقیق ریاضی و اپتیکی٬ شکل قرنیه را به‌صورت یک نقشه رنگی مجسم می‌کند و با نگاه به این نقشه و پارامترهای آن، پزشک قادر خواهد بود کسانی را که مبتلا یا مشکوک به قوز قرنیه هستند را جداسازی کند.
در پایان
وسایل و تجهیزات در حوزه‌ی چشم‌پزشکی به‌اندازه‌ای زیاد است که بررسی همه آن‌ها در این مطلب نمی‌گنجد. پس با ما همراه باشید…
در تموک بهترین ها را بیابید!
