فرمالدهید یک ترکیب شیمیایی ساده بوده که از هیدروژن، اکسیژن و کربن ساخته شده است و گازی بی‌رنگ با بوی قوی است. این ماده بسیار اشتعال‌پذیر، تحریک‌کننده و مسموم‌کننده میباشد. همه موجودات زنده از باکتری‌ها گرفته تا انسان‌ها به‌طور طبیعی فرمالدئید تولید می کنند. این ماده‌ی شیمیایی بیشتر به دلیل ویژگی‌های نگه‌دارندگی و ضد باکتریایی شناخته میشود. اما گستره‌ی وسیعی از کاربردها را در برمی‌گیرد. این ماده شیمیایی در هوا به‌سرعت تجزیه میشود و در آب به‌راحتی حل می‌گردد اما پایداری زیادی ندارد.
هنگام حل شدن در آب فرمالین نامیده میشود که معمولاً به‌عنوان ضدعفونی‌کننده صنعتی و نگهدارنده در خانه‌های تدفین و آزمایشگاه‌های پزشکی استفاده میشود. به دلیل خواص الکتروفیلی قوی ، بسیار واکنش‌پذیر است، به‌راحتی تحت پلیمریزاسیون قرار می‌گیرد و می‌تواند مخلوط‌های انفجاری را در هوا تشکیل دهد. در دمای بالاتر از 150 درجه سانتی گراد به متانول و مونوکسید کربن تجزیه می‌گردد. علاوه بر این، به‌راحتی در معرض نور خورشید به دی‌اکسید کربن، اکسید میشود.
کاربردهای فرمالدهید
فرمالدئید ماده شیمیایی است که به دلیل خواص شیمیایی آن بسیار مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین در ساختار طبیعی ارگانیسم یافت میشود. این ماده در صنایع شیمیایی نقش مهمی را ایفا می‌کند. زیرا فرمالدئید ماده اولیه ارزان‌قیمت برای تعدادی از واکنش‌های شیمیایی است. این ماده در محصولات چوبی فشرده مانند تخته خرده چوب، تخته سه لا و تخته فیبر مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین برای ساخت چسب، پارچه‌های پرس دائمی، پوشش محصولات کاغذی و برخی از مواد عایق و سایر مواد شیمیایی استفاده میشود. این ماده در محصولات آرایشی، صابون‌ها، شامپوها، لوسیون ها و ضد آفتاب‌ها و محصولات تمیزکننده یافت شده است. در ادامه برخی از کاربردهای آن را بررسی می‌کنیم.
زیست‌شناسی
فرمالدئید اغلب در زیست‌شناسی برای حفظ نمونه‌های بافتی کاربرد دارد زیرا تمام باکتری‌ها و قارچ‌ها را از بین می‌برد و می‌تواند با اتصال به پروتئین‌ها و DNA شکل یک نمونه را حفظ کند. به همین دلیل، از فرمالدئید غالباً در مایعات مومیایی کننده که برای به تأخیر انداختن پوسیدگی در اجساد انسان و همچنین در نگهداری نمونه‌های حیوانی برای کالبد شکافی، استفاده میشود. علاوه بر این، به‌عنوان ضدعفونی‌کننده مورد استفاده قرار می گیرد زیرا باعث از بین رفتن حشرات و بسیاری از میکروارگانیسم‌ها می‌گردد.
فرمالدئید که جایگاه مهمی در زمینه پزشکی دارد، در آزمایشگاه آناتومی برای تعیین جسد و ذخیره طولانی‌مدت آن بدون تجزیه استفاده میشود و در آزمایشگاه‌های بافت‌شناسی و آسیب‌شناسی در مرحله تثبیت بافت‌ها مورد توجه است. این ماده برای ساختار پوشش در دندانپزشکی، در کلینیک برای درمان سیستیت مداوم و به‌عنوان ماده نگهدارنده در برخی از داروها مفید است. علاوه بر این، محلول مورد استفاده در واحد همودیالیز، حاوی فرمالین است.
دارو
این ماده در دارو نیز کاربرد دارد که عبارت‌اند از:
- ضدعفونی‌کننده، زیرا بیشتر باکتری‌ها و قارچ‌ها را از بین می‌برد.
- در درمان زگیل و برخی از انگل‌ها استفاده میشود.
- در تولید و عقیم‌سازی برخی از واکسن‌ها کاربرد دارد.
- در برخی از محصولات بهداشتی شخصی برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها استفاده میشود.
صنعت
- به‌عنوان واکنش‌دهنده برای تولید بسیاری از مواد مصنوعی مانند رزین، پلاستیک و سایر مواد شیمیایی صنعتی کاربرد دارد.
- مورداستفاده برای تولید مواد کاربردی در بخش‌های مختلف ساخت ماشین.
- در تولید محصولات بهداشتی کاغذی مانند دستمال ، حوله کاغذی و دستمال کاغذی استفاده میشود.
- برای ساخت مواد شیمیایی مورد استفاده در رنگ و مواد منفجره مورد استفاده قرار می گیرد.
موارد بالا از کاربردهای فرمالدئید در صنعت هستند.
خطرات فرمالدهید
این ماده آسیب جدی به‌سلامت انسان وارد می‌کند. همان‌گونه که پیش‌تر نیز اشاره شد، فرمالدئید بوی تندی دارد که با غلظت کم قابل‌تشخیص است و بخار و محلول‌های آن منجر به تحریک پوست و چشم در انسان می‌شوند. اثرات شایع قرار گرفتن در معرض فرمالدئید علائم مختلفی است که در اثر تحریک مخاط در چشم و دستگاه تنفسی فوقانی ایجاد میشود. فرمالدئید توسط موسسه بین‌المللی تحقیقات سرطان در سال 1995 به‌عنوان یک عامل سرطان‌زا در گروه 2A طبقه‌بندی شده است. در نتیجه مطالعات، گزارش شده است که فرمالدئید در پیشرفت سرطان بینی و مجاری تنفسی فوقانی و سرطان پوست نقش دارد. تحقیقات در مورد افرادی که در مناطق صنعتی که تولید فرمالدئید در آن‌ها انجام میشود یا مورد استفاده قرار می‌گیرد، کار می‌کند نشان داد که تعداد افرادی که از سرطان مغز، سرطان خون و سرطان روده بزرگ در حال مرگ هستند، در مقایسه با جمعیت طبیعی بیشتر است.
در پایان
هرچند فرمالدئید کاربردهای زیادی دارد اما به دلیل سمی بودن و آسیب زدن به‌سلامت انسان، باید بااحتیاط مصرف شود. تموک پلتفرمی برای خرید و فروش انواع مواد شیمیایی
