روانساز های شیمیایی (یا اصطلاحاً روان کننده ها) موادی هستند که به ترکیبات دیگر، به ویژه محلول ها یا پایه های آبی، افزایش پذیری ویسکوزیته بیشتری میدهند. تغیر اندازه ذرات، بهبود جریان و رئولوژی، جلوگیری از ترسیب و تجمع ذرات و ایجاد سیالیت و یکنواختی در مخلوط ها از ویژگیهایی هستند که روانساز ها به این مواد شیمیایی اضافه میکنند. روانساز ها میتوانند از پلیمرها، ذرات سلولزی، پروتئین ها و دیگر ترکیبات تشکیل شده باشند. از جمله مواد شیمیایی که در ساختار روانساز ها استفاده میشوند، میتوان به پلیاکریلت ها، کربوکسی متیل سلولز (CMC)، هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) و دیگر پلیمرها، پروتئین ها و مواد گوگرد زدا اشاره کرد. در مجموعهای از ساختار های روانساز ها، گروههای کربوکسیلیک اسیدها (COOH) یا گروههای هیدروکسیلیک (OH) به منظور تشکیل اتصالات هیدروژنی با دیگر مواد موجود در محلول مورد استفاده قرار میگیرند. این اتصالات هیدروژنی باعث بهبود جریان و رئولوژی مواد میشوند.
از روانساز ها در چه صنایعی استفاده میشود؟
این مواد به عنوان عامل بهبود دهنده رئولوژی و جریان مواد در انواع صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرند. در ادامه به صنایعی که از این ترکیبات شیمیایی استفاده میکنند اشاره میکنیم.
- صنایع غذایی: در تولید محصولات غذایی مانند سس ها، پنیر ها، مایونز، کرم و بستنی به منظور بهبود جریان، جلوگیری از تجمع ذرات و افزایش پایداری محصولات استفاده میشوند.
- صنایع شوینده و بهداشتی: در تولید محصولات شوینده مانند مایعات ظرفشویی، شامپوها، مایعات شستشو و مواد بهداشتی، روانساز ها به منظور بهبود جریان، تجانس و پایداری مواد مورد استفاده قرار میگیرند.
- صنایع نفت و گاز: در حفاری و تولید مواد شیمیایی مورد استفاده در صنعت نفت و گاز، همچنین برای بهبود جریان و کارایی مواد به کار میروند.
- صنایع دارویی: در تولید محصولات دارویی مانند شربتها، کرم ها و محصولات آرایشی به منظور بهبود رئولوژی و پایداری مواد مورد استفاده قرار میگیرند.
- صنایع معدنی و مواد ساختمانی: در تولید محصولات معدنی و مواد ساختمانی مانند رنگ ها، ملات و مواد عایق سازی به منظور بهبود جریان و تجانس مواد استفاده میشوند.
- صنایع کاغذ و چاپ: در تولید مواد چاپی و کاغذ به منظور بهبود پراکندگی و ویسکوزیته جوهر و رنگ استفاده میشوند.
- صنایع نساجی: در تولید مواد نساجی و پردازش الیاف به منظور بهبود رئولوژی و کارایی مواد استفاده میشوند.
- صنایع رنگ و رزین: در تولید رنگ و رزین به منظور بهبود جریان و پایداری مواد مورد استفاده قرار میگیرند.
انواع شیمیایی
انواع مختلفی از مواد شیمیایی وجود دارند که به شکل های جامد، نیمه جامد، مایع و گاز در دسترس هستند. روانساز های صنعتی در دو دسته ی گریس و روغن ها شناخته میشوند. روان کننده های خشک مانند سیلیکون، مولیبدن، گرافیت، PTFE باعث کاهش اصطکاک میان سطوح میشوند. دیگر انواع روان کننده های شیمیایی عبارتند از:
- کربوکسی متیل سلولز (CMC): یک نوع سلولزی است که به عنوان روانساز در محصولات غذایی، شویندهها، محصولات بهداشتی و دیگر محصولات استفاده میشود.
- هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC): یک نوع سلولزی دیگر است که به عنوان روان کننده در محصولات غذایی، دارویی، کاغذ و صنایع دیگر به کار میرود.
- پلیاکریلت ها: این پلیمرها به عنوان روانساز ها و افزایش دهندههای ویسکوزیته در محصولات غذایی و صنایع دیگر مورد استفاده قرار میگیرند.
- گوگرد زدا ها: به منظور جلوگیری از تجمع ذرات و افزایش پایداری محلول و مخلوط ها در محصولات شویندهها و غذایی استفاده میشوند.
- پروتئین ها: برخی پروتئین ها مانند ژلاتین و کازئین به عنوان روانساز ها در محصولات غذایی و نوشیدنی ها به کار میروند.
- فنیل استات سدیم (NaPA): این ترکیب به عنوان یک روان کننده مصنوعی در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی و مواد ساختمانی به کار میرود.
- متیل سلولز: یک نوع دیگر از سلولز که در صنایع مختلف به عنوان روانساز استفاده میشود.
- مواد تشکیلدهنده گوگرد زدایی: موادی مانند تری سدیم فسفات (STPP) به منظور جلوگیری از تجمع ذرات در محلول ها به کار میروند.
- پلی اتیلن گلیکول (PEG): یک پلیمر قابل حل در آب که به عنوان روان کننده در مواد غذایی، دارویی و کشاورزی مورد استفاده قرار میگیرد.
روانساز های مورد استفاده در صنعت کاشی و سرامیک
در صنعت کاشی و سرامیک، روانساز ها نقش بسیار مهمی در تولید و فرآوری محصولات دارند. این روانساز ها علاوه بر بهبود رئولوژی دوغاب در افزایش قابلیت پذیری مواد خام، بهبود خواص مکانیکی و فیزیکی، کاهش انقباض و ترک خوردگی، افزایش قابلیت پرس و شکل دهی، بهبود رنگ و طرح، و کنترل فرآیند های ساخت کاشی و سرامیک مورد استفاده قرار میگیرند.
روانساز های پلیمری
روانساز های پلیمری مانند کیتوزان، کربوکسی متیل سلولز (CMC) و پلیاکریلات ها در تولید کاشی و سرامیک استفاده میشوند. این روان کننده ها قابلیت پرس و شکل دهی بهتر را به مواد خام میدهند و بهبود قوام و انعطافپذیری محصولات را فراهم میکنند.
روانساز های آلی
مواد آلی مانند سوپر پلاستیسایزر ها و فلوکولانت ها در فرآیند های تولید کاشی و سرامیک بکار میروند. این روانساز ها با افزایش قابلیت جریان و کاهش ویسکوزیته، بهبود ماندگاری، رفع مشکلات انقباض و ترک خوردگی به افزایش کیفیت سطح محصولات کمک میکنند.
روانساز های معدنی
روانساز های معدنی مانند کائولن، فلینت، بنتونیت و فلدسپات در صنعت کاشی و سرامیک استفاده میشوند. این روانساز ها به عنوان مواد پر کننده، پایدار کننده و آلایشی عمل میکنند و بهبود ظاهر و خواص فیزیکی محصولات را فراهم میکنند.
روانساز های شیمیایی
برخی از روانساز های شیمیایی مانند سیلیکات سدیم، نیترات پتاسیم و سولفات آلومینیوم در فرآیند های تولید کاشی و سرامیک مورد استفاده قرار میگیرند. این روانساز ها اثرات کاتالیزوری و تنظیمکننده را دارند و در بهبود خواص مکانیکی و زیبایی محصولات تأثیرگذار هستند.
صنایع سیمان و بتن
روانساز ها در صنایع سیمان و بتن به منظور بهبود خواص مخلوط های سیمانی و بتنی مورد استفاده قرار میگیرند. این ترکیبات به ترتیب کمک میکنند تا مواد بهتر مخلوط شوند، خصوصیات رئولوژیکی و مکانیکی بهبود یابند و عملکرد نهایی محصول های سیمانی و بتنی را ارتقاء دهند. در صنایع سیمان و بتن، انواع مختلفی از آن برای بهبود خواص و عملکرد مخلوط های سیمانی و بتنی به کار میروند. برخی از انواع روانساز های استفاده شده در این صنایع عبارتند از:
۱. پلی اکربوکسیلات ها (PCEs):
این گروه باعث بهبود جریان و توزیع مواد در مخلوط های بتنی میشوند. PCEs اغلب به عنوان روانساز های عملکرد بالا شناخته میشوند و میتوانند بهبود های قابل توجهی در رئولوژی و مقاومت مکانیکی بتن ایجاد کنند.
۲. نفتالین سولفونات ها (NSFs): این نوع به عنوان روانساز های تقویتکننده کارایی بتن شناخته میشوند. آنها بهبود هایی در جریان و مقاومت فشاری بتن ایجاد میکنند.
۳. ملامین ها (Melamines): برای پایداری بتنی مورد استفاده قرار میگیرند و میتوانند ترک خوردگی و انقباض را کاهش دهند.
۴. سولفونات ها (Solfonates): سولفوناتهایی مانند نفتالین سولفونات و ملامین ها از جمله محبوب ترین روان کننده های صنعتی در صنایع سیمان و بتن هستند.
۵. پلی اتیلن گلیکول (PEG): این نوع در بتن هایی با نیاز به کاهش مصرف آب و بهبود کارایی مکانیکی مورد استفاده قرار میگیرد.
۶. کربوکسی متیل سلولز (CMC) و هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC): این ساختار های سلولزی نیز در دسته ی روانساز ها در برخی موارد خاص مورد استفاده قرار میگیرند.
۷. فنیل استات سدیم (NaPA): این ترکیب نوعی مصنوعی است که در بتن هایی که نیاز به تنظیم زمان تشکیل و تمام شدن دارند، مورد استفاده قرار میگیرد.
۸. مواد پلیمری: موادی مانند پلی وینیل الکل (PVA) و پلی آکریلیک ها در برخی موارد خاص مورد استفاده قرار میگیرند.
برخی از آنها میتواند خصوصیات مخلوط های سیمانی و بتنی را بهبود دهد و تأثیرات متفاوتی را ایجاد کند. انتخاب نوع مناسب روانساز بسته به نیازها و شرایط خاص پروژه بتنی یا سیمانی اهمیت دارد.
شما میتوانید دیگر مواد شیمیایی و انواع روانساز های صنعتی را در تموک بیزینس مشاهده و خرید و فروش کنید.
