خرید و فروش انواع مواد اولیه صنعت ها در سال ۱۴۰۳

استفاده از مواد اولیه داخلی می‌تواند هزینه تولید وابستگی به واردات را کاهش دهد. همچنین امکان ارتقاء فرآیند های تولیدی و ایجاد اشتغال در سال 1403 و توسعه صنایع پایین دست را فراهم می‌آورد. این امر می‌تواند به توسعه پایدار صنایع محلی و کاهش وابستگی به بازار های خارجی کمک کند.

صادرات این مواد می‌تواند منابع درآمدی قابل توجهی برای کشور فراهم کند. اما در صورتی که به صورت خام صادر شوند، ممکن است. ارزش افزوده آنها در بازار جهانی کاهش می‌یابد.

همچنین، وابستگی بیش از حد به صادرات مواد اولیه می‌تواند کشور را در معرض ریسک های ناشی از نوسانات قیمتی قرار داده و تغییرات در تقاضا ایجاد کند. در ادامه انواع مواد خام مورد نیاز نیاز برای تولید در صنایع و مهمترین مواد اولیه را بررسی میکنیم. همچنین به نقش مواد اولیه در توسعه صنعت ها، انواع محصولات تولیدی از مواد خام و آمار خرید و فروش مواد اولیه در سال ۱۴۰۳ در سطح کشوری و جهانی میپردازیم. برای مشاهده روش محاسبه مواد اولیه موجود در انبار این مقاله را بخوانید.

انواع مواد خام تولید صنعت ها

هر نوع مواد خام در صنعت، نقش اساسی در کیفیت و توسعه تولید داخلی در صنایع پایین دست را دارد. از طریق انتخاب و استفاده بهینه از مواد خام، صنایع می‌توانند هزینه‌ها را کاهش دهند. کیفیت محصولات را ارتقا بخشند و در نتیجه رقابت پذیری خود را افزایش دهند. همچنین، امکان تأ‌ثیر گذاری بیشتر در فرآیند های تولید و تکامل صنایع از طریق بهبود مواد خام و استفاده از فناوری های نوین نیز فراهم می‌شود.
تنوع بالایی از مواد خام برای تولید صنایع مختلف وجود دارد. در زیر به برخی از آنها اشاره میکنیم.

1. مواد خام غیرنفتی

عناصر خام غیر نفتی مانند سنگ آهن ، سیلیس ،گوگرد و … به دلیل کاهش وابستگی به نفت و ایجاد تنوع در صنایع، از صنایع غذایی و دارویی تا صنایع ساختمانی و نساجی ،نقش مهمی در اقتصاد دارد. علاوه بر آن نقش مهمی در پایداری محیط زیست به دلیل استفاده از مواد بازیافتی دارد.

2. مواد خام نفتی

ترکیبات نفتی مانند تیلن، پروپیلن، بوتادیئن، استیرن، و متیلن کلراید از نفت و مشتقات آن به دست می‌آیند. اهمیت مواد خام نفتی در جهان از لحاظ اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به دلیل نقش مهم نفت و مشتقات آن در تامین انرژی و نقش اصلی آن به عنوان پایه اصلی تولید محصولات شیمیایی شناخته میشوند. به همین دلیل نفت و فراورده های آن به عنوان یکی از بزرگترین صنایع، تأ‌ثیر قابل توجهی بر اقتصاد جهانی دارد.

3. مواد معدنی

ترکیبات خام معدنی مانند سولفور، نیترات، کلرید، و سایر ترکیبات شیمیایی که از معادن استخراج می‌شوند. در صنایع جهانی برای تولید محصولات و خدمات مختلف از جمله ساختمان سازی، تولید انرژی، تولید مواد شیمیایی، الکترونیک، وسایل نقلیه، و صنایع دیگر، بسیار اساسی هستند. و از جهات زیر مورد اهمیت می باشند :

• اساسی بودن در تولید محصولات: مواد خام معدنی برای تولید فلزات، مصالح ساختمانی، سیمان، شیشه، کاغذ، پلاستیک و بسیاری از محصولات دیگر ضروری هستند.
• ایجاد ارزش اقتصادی: صنعت معدنی به ایجاد شغل و رشد اقتصادی در مناطق مختلف جهان کمک می‌کند.
• تأ‌ثیر بر توسعه مناطق: فعالیت های معدنی می‌تواند به توسعه مناطق مختلف، بهبود شرایط زندگی جمعیت محلی و ایجاد فرصت های شغلی در این مناطق کمک کند.
• تأثیرات جانبی: فرآیند های استخراج مواد معدنی ممکن است تأثیرات جانبی مختلفی داشته باشند، از جمله تأثیرات محیطی مانند آلودگی هوا و آب و تخریب مناظر طبیعی.
• امنیت ملی: دسترسی به منابع معدنی مهم استفاده در صنایع استراتژیکی می‌تواند به امنیت ملی کمک کند و وابستگی به منابع خارجی را کاهش دهد.

4 – مواد خام گیاهی

ماده های خام گیاهی شامل روغن های گیاهی، عصاره های گیاهی، رنگدانه‌ها، پلی ساکارید ها (مانند سلولز) و اسانس ها می باشند. و به عنوان ماده اولیه برخی صنایع مانند صنایع دارویی، غذایی و همچنین آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار میگیرد. همچنین برای اقتصاد سبز و پایداری محیط زیست نیز اهمیت بسیاری دارند.

محصولات شیمیایی

در تولید محصولات شیمیایی مواد اولیه بسیار گسترده و متنوع هستند و بسته به نوع محصولات شیمیایی، می‌توانند از منابع مختلفی نظیر مواد خام معدنی، گیاهی، نفتی و مواد شیمیایی اولیه به دست آید. این مواد از عناصر و ترکیبات مختلفی تشکیل شده است که در فرآیند های شیمیایی به محصولات نهایی تبدیل می‌شوند. در ادامه به مواد اولیه، تولیدی در چند محصول شیمیایی میپردازیم.

• مواد شوینده و صابون ها: مواد شوینده مانند سورفاکتانت‌ ها، پلیمر های شوینده، صابون ها و … به عنوان مواد اولیه در تولید محصولات شوینده و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• عطرها و اسانس ها: مواد اولیه برای تولید عطرها و اسانس ها شامل اسانس های گیاهی، روغن های عطری، ترکیبات شیمیایی مانند الدهید ها و کتون‌ ها، و اسانس های مصنوعی می‌شوند.
• صنایع مختلف شیمیایی: اسید های معدنی مانند اسید سولفوریک، اسید نیتریک، و اسید کلریدریک به عنوان مواد اولیه در صنایع مختلف شیمیایی، استفاده می‌شوند.
• رنگ و پیگمنت‌ ها: مواد پایه آنها شامل ترکیبات شیمیایی مانند اکساید ها، فتالوسیانین ها، و آلیزارین ها می‌شوند.

صنعت فلزات اساسی

پایه های اصلی برای تولید مصنوعات مواد خام اساسی نظیر آهن، فولاد، آلومینیوم، مس، نیکل، روی و سایر فلزات اصلی هستند. که بعنوان ماده پایه عمل می‌کنند.

این مواد شامل سنگ آهن و کک (برای تولید آهن و فولاد)، بوکسیت (برای تولید آلومینیوم )، سولفات روی ( جهت تولید روی و آلیاژ های آن ) و سایر مواد دیگر می باشد. این مواد خام معمولا از معادن استخراج می‌شوند و پس از فرآیند های پردازش و تصفیه، به فلزات اساسی مورد نیاز در صنعت فلزات تبدیل می‌شوند.

مواد اساسی و پایه موردنیاز صنایع پتروشیمیایی

در صنایع پتروشیمیایی مواد پایه مورد نیاز که شامل نفت خام ،گاز طبیعی، استیلن، پروپیلن، متانول، اتیلن، بنزن و دیگر مواد می باشد. این مواد در نهایت منجر به تولید محصولاتی همچون پلیمرها ، پلاستیک ها ،مواد حفاظتی و رنگ ها ،صنایع الکترونیکی و کود های شیمیایی میشود .

مواد خام

مواد خام صنعت پوشاک و نساجی

صنایع پوشاک و نساجی از از جمله مواردی است که مواد خام خود را از دیگر صنایع تأمین می کند. در ادامه به برخی از صنایع مواد اولیه تولیدی آن اشاره میکنیم :

• کشاورزی: پنبه و کتان
• دامداری: پشم
• صنایع شیمیایی: الیاف مصنوعی مانند پلی‌استر، نایلون، و پلی‌پروپیلن
• صنایع رنگ و پیگمنت‌: رنگ ها و پیگمنت‌ های مورد استفاده در رنگ‌آمیزی پارچه‌ها

مواد اولیه ضروری در صنایع غذایی کشور

گندم و آرد ، برنج،گوشت و محصولات دامی ،لبنیات، شکر و ادویه جات ، میوه‌ها و سبزیجات و روغن چند نمونه از ماده های اولیه ضروری در صنایع غذایی کشور هستند. اما باید توجه داشت صادرات و واردات و شرایط جغرافیایی و منابع طبیعی عواملی هستند که تأثیر مهمی در صنعت غذایی کشور دارد.

وضعیت خرید و فروش مواد در جهان

در سال های اخیر، وضعیت خرید و فروش مواد اولیه در جهان تحت تأ‌ثیر تغییرات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، و به خصوص شیوع بیماری ویروس کرونا قرار گرفته است. با توجه به افزایش نیاز های دارویی در سال های شیوع ویروس کرونا (2019)، افزایش صادرات و واردات مواد غذایی و دارویی افزایش یافت و کاهش تقاضا در برخی صنایع مانند صنایع خودروسازی، هواپیماسازی و ساختمان سازی، تقاضا برای برخی از مواد اولیه مانند فولاد، نفت، و گاز طبیعی را کاهش داد.

بنابر این  بخش زیادی از گندم و روغن آفتابگران در جهان توسط روسیه و اکراین تهیه می شد. با جنگ این دو کشور در سال 2022 قیمت مواد غذایی مرتبط با این مواد اولیه در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ در جهان افزایش پیدا کرد.

میزان تولیدات خام در ایران سال ۱۴۰۳

تولید مواد خام در سال ۱۴۰۱ و اوایل سال ۱۴۰۲ با بحران های جدی مواجه بود. بطوریکه در بهار ۱۴۰۱ شاخص تولید مواد اولیه معدنی -۰.۹ و پس از فراز و نشیب هایی در زمستان ۱۴۰۱ به ۰.۲ رسید.

این میزان در سال ۱۴۰۲ رو به افزایش بود. اما با شروع سال ۱۴۰۳ و افزایش هزینه های انرژی، فشار ناترازی برق و گاز، افزایش نرخ ارز و مشکلات تأمین ماشین‌آلات و مواد اولیه، مشکلات رفع تعهد ارزی، افزایش حقوق دولتی و مالیات، به نظر نمی‌رسد ۱۴۰۳ سال خوبی برای بخش معدن و صنایع معدنی باشد.

اما مواد اولیه محصولات رایانه ای،‌الکترونیکی، الکتریکی و ماشین آلات آمار امیدوار کننده ای را نشان میدهند که سهم عمده آن را صنایع فولاد تشکیل داده است. سهم مواد خام داخلی از هزینه تولید این محصولات بطور میانگین بیش از ۷۰ درصد بوده است. البته اگر به هزینه ی افزایش آلودگی هوا با آلاینده های شیمیایی نینجامد!

کمبود مواد اولیه دارویی در سه ماه نخست سال ۱۴۰۳

با توجه به اینکه بسیاری از مواد اولیه موردنیاز محصولات دارویی از واردات تأمین میشود، به دلیل کمبود نقدینگی برای ارز، به گفته رئیس هیئت‌مدیره سندیکای صاحبان صنایع داروسازی، احتمالا با تشدید کمبود های دارویی در سه ماه نخست سال ۱۴۰۳ مواجه خواهیم بود.

این فعال اقتصادی حوزه دارو هشدار داد چنانچه وزارت بهداشت و بانک مرکزی رویه کنونی در قیمت گذاری و تخصیص ارز را ادامه دهند، چالش های اقتصادی دارو ادامه می‌یابد.

عوامل تاثیرگذار در افزایش قیمت مواد اولیه در سال ۱۴۰۳

از گذشته تا کنون عوامل جهانی در قیمت مواد اولیه تأثیر داشته اند. حتی اگر این مواد اولیه تولید داخل کشور باشند!. افزایش هزینه های تولید و حمل و نقل، قیمت سوخت، تشدید تحریم ها و ادامه جنگ در کشور های همسایه از عواملی هستند که بطور مستقیم بر افزایش قیمت مواد اولیه در سال ۱۴۰۳ تأثیر میگذارند.

میزان صادرات در ایران سال ۱۴۰۳

بازارهای پرسود ایران برای صادرات مواد اولیه در آمریکای لاتین شامل صادرات نفت، پتروشیمی، فولاد، خودرو و مواد غذایی به کشور های لاتین است. در سال ۱۴۰۲ صادرات غیرنفتی با افزایش ۲۷ درصدی مواجه بوده است.

و این آمار در سال ۱۴۰۳ نیز رو به افزایش خواهد بود. خام فروشی مواد اولیه معدنی، مواد اولیه شیمیایی و دیگر صنعت ها با وجود ارزآوری برای کشور، ضربه سنگینی به تولید داخلی به ویژه در صنایع پایین دست خواهد زد. این رشد قابل توجه در صادرات غیرنفتی به دلیل عوامل مختلفی اتفاق افتاده است.

• محصولات معدنی: صادرات محصولات معدنی، از جمله فلزات پایه، در این دوره با رشد ۱۱۰ درصدی به ارزش بیش از یک میلیارد دلار افزایش یافته اند.
• محصولات پتروشیمی: این بخش نیز با رشد ۵۰ درصدی، به تبادل کالاهای پتروشیمی با سایر کشورها پرداخته است.
• صنعت: صادرات محصولات صنعتی نیز با رشد ۲۴ درصدی مورد توجه قرار گرفته است.
• ارزش دلاری صادرات: افزایش هم‌زمان ارزش دلار و حجم کالاهای صادراتی نشان‌دهنده تقاضای بالا برای مواد معدنی، فلزات، محصولات پتروشیمی و میعانات گازی در بازار جهانی است.

میزان واردات در ایران سال ۱۴۰۳

واردات مواد اولیه و محصولات دامی و کشاورزی از کشور های لاتین به ایران نیز با سودآوری قابل توجهی در سال ۱۴۰۳ همراه بوده است.

در این سال، حدود ۴۱ میلیون تن کالا به ارزش نزدیک به ۵۹ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار به کشور وارد شد. کسری تراز تجاری کشور نیز با ۲ میلیارد دلار افزایش از ۴.۵ میلیارد دلار به ۶.۵ میلیارد دلار رسید.