هیپوکلریت سدیم یا آب ژاول (Sodium Hypochlorite) یک ترکیب شیمیایی است که فرمول شیمیایی آن NaClO یا NaOCl است. این ترکیب یک محلول مایع حاوی کلر، سدیم و اکسیژن است و اکثراً آن را به عنوان یک ضدعفونی کننده قوی واکنشپذیر در برابر باکتری ها، ویروس ها، و مواد آلی به شدت اثرگذار میشناسیم. اما این ترکیب شیمیایی علاوه بر خواص ضد عفونی کننده کاربرد های بسیاری در صنعت دارد که در ادامه، به کاربردها و ویژگی های آب ژاول یا هیپوکلریت سدیم اشاره خواهیم کرد.
کاربرد های صنعتی آب ژاول یا وایتکس
هیپوکلریت سدیم به عنوان یک ماده ضدعفونی کننده و اکسیدان، در تصفیه آب شرب به کار میرود. این ماده به طور معمول برای از بین بردن باکتری ها، ویروس ها، و جلبک ها در آب به کار میرود. در صنایع پالایشی از آب ژاول به عنوان یک ماده شستشو و ضدعفونی کننده در تجهیزات و لوله های پالایشگاه ها استفاده میشود. این ترکیب به عنوان یک اکسیدان در برخی واکنش های شیمیایی به کار میرود. این خاصیت از آب ژاول در تصفیه آب و تخریب مواد آلی استفاده میشود. در صنایع تولید مواد غذایی و نوشیدنی، هیپوکلریت سدیم به عنوان یک ماده ضدعفونی کننده برای پرسنل و تجهیزات بهداشتی استفاده میشود.
ویژگی های شیمیایی هیپوکلریت سدیم
هیپوکلریت ها به خانواده شیمیایی هیپوهالایت ها (Hypohalites) تعلق دارند. اعضای دیگر این خانواده شامل هیپوکلریت کلسیم (Ca(OCl)₂) و هیپوکلریت پتاسیم (KClO) میشوند. این ترکیبات نیز به عنوان مواد ضدعفونی کننده و اکسیدان مورد استفاده در مختلف صنایع هستند. هیپوکلریت ها با توانایی اکسیدانی بالا و توانایی ایجاد اثرات ضدعفونی کننده، در تصفیه آب، بهداشت و بهداشت محیط، و صنایع مختلف بسیار مورد استفاده قرار میگیرند. این خواص شیمیایی مهم آنها را به ابزارهای مؤثر در حفظ بهداشت عمومی و صنایع مختلف تبدیل کرده است. هنگامی که هیپوکلریت سدیم با اسید سولفوریک (H2SO4) واکنش میدهد، کلر گاز آزاد میشود. مهمترین خاصیت شیمیایی آب ژاول اکسیدان بودن آنها است. این اکسیدان ها مواد آلی را تخریب کرده و آلودگی ها را از بین میبرند. هیپوکلریت سدیم در فرآیند تولید کلر مورد استفاده قرار میگیرد.
فرایند تولید آب ژاول چگونه رخ میدهد؟
فرآیند تولید هیپوکلریت سدیم (آب ژاول) معروف به فرآیند کلرزین (Chloralkali Process)، یک فرآیند صنعتی اساسی در تولید مواد شیمیایی مانند کلرینه و هیدروکلریک اسید است. در طی این فرآیند، کلر گاز و هیدروکسید سدیم (سودیم هیدروکساید یا سودا کاشی) تولید میشوند. فرآیند تولید هیپوکلریت سدیم به وسیله دو فرآیند اصلی که به نام فرآیند دیافراگمی (Diaphragm Process) و فرآیند آلکالی (Membrane Process) انجام میشود. در روش دیافراگمی، یک ممبران یا دیافراگم بین کاتد و آند ایجاد میشود تا جلوی ترکیب کلر گاز و هیدروژن گاز را بگیرد. در تولید به روش آلکالی، از یک ممبران نیمه نفوذ پذیر جهت جدا کردن آنیون ها و کاتیون ها استفاده میشود. واکنش های شیمیایی مشابهی با فرآیند دیافراگمی اتفاق میافتد. واکنش شیمیایی آب ژاول بصورت زیر است: 2Cl⁻ (آنیون کلر) + 2H₂O + 2Na⁺ (سودیم) -> 2NaOH (سودیم هیدروکساید) + Cl₂ (کلر گاز) + H₂ (هیدروژن گاز)
استفاده از آب ژاول در صنایع غذایی!
بسیار میشنویم که در تولید مواد غذایی از وایتکس یا آب ژاول برای افزایش ماندگاری یا از بین بردن آلودگی در آنها استفاده میشود! اما استفاده از این ترکیب شیمیایی در صنایع غذایی خطرناک است و آسیب های جدی به سیستم دفاعی بدن وارد میکند. یکی از این موارد که احتمالاً شما هم شنیده اید، تولید لبنیات است. این درست است که از وایتکس در رفع بوی بد تولید شده در کارخانجات لبنیات و موارد بهداشتی دیگر استفاده میشود اما ترکیب آن با لبنیاتی مانند شیر به سلامتی مصرف کنندگان آسیب وارد میکند. صنایع پردازش مواد غذایی از جمله گوشت و ماهی و همینطور تصفیه آب از دیگر مواردی هستند که از آب ژاول برای از بین بردن ویروس ها، باکتری ها و سایر آلودگی های موجود در آب استفاده میکنند.
استفاده از وایتکس در پزشکی و دارویی
آب ژاول یا وایتکس صنایع پزشکی و در تولید تجهیزات تزریقی مانند سرنگ ها و سوزن ها به عنوان ماده ضدعفونی کننده بکار گرفته میشود. استفاده از این ترکیب شیمیایی در کنترل عفونتها و تضمین بهداشتی تجهیزات تزریقی ضروری است.
تفاوت آب اکسیژنه و آب ژاول
شاید تصور شود که این دو ترکیب شیمیایی خواص و ویژگی های شیمیایی یکسانی نیز دارند. اما آب اکسیژنه (پراکسید هیدروژن) از نظر شیمیایی یک ترکیب اکسایشی است (H2O2) و به عنوان یک ماده اکسیژنه دهنده عمل میکند. آب اکسیژنه یک مایع بیرنگ با خاصیت های اکسیژنه دهنده قوی است. درحالیکه آب ژاول (NaOCl) یک ترکیب آبی است که حاوی یون های کلر و اکسیژن است. این ترکیب به عنوان یک ماده ضدعفونی کننده و از بین برنده باکتری ها و ویروس ها مورد استفاده قرار میگیرد.
بهترین تأمین کنندگان آب ژاول را در تموک جستجو کنید
سامانه تأمین مواد و کالا یکی از اپلیکیشن های صنعتی ویژه کسب و کار های خرید و فروش کالای عمده میباشد. در سامانه کسب و کار تموک میتوانید محصولات ارائه شده در دسته بندی های مختلف را بصورت عرضه و درخواست های خرید کالا یا مواد اولیه از جمله آب ژاول یا سدیم هیپوکلریت را بصورت تقاضا مشاهده و بررسی کنید. این سامانه بر اساس ارسال و دریافت پیش فاکتور پیادهسازی شده است که از مهمترین ویژگی موردنیاز کسب و کار ها است. علاوه بر این، خدمات رایگان متعددی برای گسترش کسب و کار ها نیز در سوپراپلیکیشن تموک ارائه میشود.
