پلی آمید (Polyamide) چیست و چه کاربردی دارد؟
به‌طورکلی، محصولات شیمیایی به سه دسته اصلی طبقه‌بندی می‌شوند: محصولات بنیادی، محصولات میانی و محصولات نهایی. پلی آمید از دسته محصولات میانی صنعت پتروشیمی است و مواد اولیه کارخانه‌های تولیدکننده ی محصولات نهایی را تشکیل می‌دهد. پلی آمید چه کاربردهایی دارد که آن را به ماده ای مهم در صنعت تبدیل کرده است؟ خرید و فروش آن چگونه است؟
پلی آمید چیست؟
پلی آمید از واحدهای تکرارشونده که با پیوندهای آمید به هم پیوند خورده‌اند، تشکیل‌شده و معروف‌ترین آن‌ها نایلون است. از طرفی نایلون را می‌توان نام تجاری پلی آمید نیز دانست. پلی آمیدها به‌صورت طبیعی و مصنوعی وجود دارند. ازجمله پلی آمیدهای طبیعی پروتئین‌هایی مانند پشم و ابریشم هستند. پلی آمیدهای مصنوعی از طریق پلیمریسزاسیون مرحله‌ای رشد و یا از مواد سنتز شده فاز جامد مانند نایلون‌ها، آرامیدها و پلی سدیم تولید می‌شوند. پلي آميد در گروه ترموپلاست ها قرار دارد و می‌تواند زنجیره‌های ماکرو مولکولی خود را بر اساس يک يا دو ماده اوليه (دو نوع مونومر) تشکيل دهد.
از پارچه‌های پلی آمیدی مانند نایلون در جنگ جهانی دوم به‌عنوان پارچه چترهای نجات استفاده می‌شده است. در آن دوره به علت کمبود پارچه بسیاری از خانم‌ها از پارچه‌های چترهای نجات بازیافتی لباس تهیه می‌کردند.
ویژگی‌های پلی آمید
این ماده شیمیایی مزیت‌های زیادی دارد که آن را برای محدوده‌ی وسیعی از کاربردها مناسب کرده است ازجمله:
- مقاومت سایش بالا
- مقاومت گرمایی بالا (گریدهای خاصی از نایلون می‌توانند نقطه ذوبی در حدود 300 درجه سانتی گراد داشته باشند.)
- مقاومت به خستگی بالا که از آن را برای استفاده در اجزای در حرکت چرخشی ثابت، مانند چرخ‌دنده ایده آل می‌کند.
- قابلیت ماشین‌کاری بالا
- کاهش صدا (نایلون عایق صدا است.)
این ماده علاوه بر مزیت‌های زیادی که دارد، دارای محدودیت‌هایی نیز هست مانند:
- جذب آب (جذب آب منجر به خواص مکانیکی کمتری میشود البته نایلون 12/6 مخصوص مقاومت در برابر جذب رطوبت ساخته شده است)
- مقاومت شیمیایی کم (نایلون مقاومت کمی در برابر بازها و اسیدهای قوی دارد)
- جمع شدگی زیاد
کاربردهای پلی آمید
این ماده کاربردهای زیادی دارد و در تولید مواد مختلف به‌عنوان ماده‌ی اولیه استفاده میشود مانند ورق، لوله، شیلنگ، فیلم، روکش‌های مقاوم کابل و مفتول در برابر خورندگی، چرخ‌دنده، قاب پمپ‌ها و مته برقی، فلاش دوربین، قاب چراغ‌های خودرو، نخ، تسمه‌های بسته‌بندی، تانک و مخازن روغن سوخت، واشر، فیلتر روغن، کلاه ایمنی، طناب و برس و…
در ادامه برخی از آن‌ها توضیح داده میشود.
نخ
هنگامی‌که قرار است از پلی آمید در نخ استفاده شود، آن را ذوب کرده و به رشته‌های نازک و دراز کشانده و سپس به صورت نخ می‌ریسند و برای ایجاد نخ سبک و با وزن کمتر طول نخ را بیشتر می‌کنند. الیاف سبک را می‌توان گرم و سپس پردازش کرد تا یک سطح نرم و درعین‌حال عایق ایجاد شود.
پارچه
پارچه پلی آمید یک اصطلاح عمومی است که برای اشاره به انواع پارچه‌های مختلف که از رشته‌های مونومرهای پلی آمید ساخته می‌شوند، استفاده می‌گردد.
مشهورترین شکل پارچه پلی آمید، نایلون است، اما انواع مختلفی از این پارچه وجود دارد. امروزه، پارچه‌های پلی آمید حدود 12 درصد از تولید فیبر مصنوعی جهانی را در دست دارند و تخمین زده میشود که این سهم بازار با گذشت زمان کاهش یابد. مزیت اصلی پارچه پلی آمید خاصیت ارتجاعی آن است. با این وجود، مزایای منحصربه‌فرد این نوع پارچه هم چنان آن را به‌عنوان عضوی جدایی‌ناپذیر در بسیاری از انواع منسوجات تبدیل کرده است و عملاً تضمین میشود که تولید نایلون و سایر پارچه‌های پلی آمید در طول قرن 21 بی‌وقفه ادامه خواهد داشت.
خودرو
اجزای زیادی از خودرو از این ماده شیمیایی ساخته می‌شوند. این روزها این ماده شیمیایی یک انتخاب برتر برای کاربردهای خودرو است زیرا ازنظر ماهیت و عملکرد بالاتر از پلاستیک‌ها هستند.
همچنین آن ها می‌توانند در محیط‌زیست بازیافت و مورد استفاده مجدد قرار گیرند.
در صنعت خودرو از پلی آمیدهایی مانند PA6، PA6.6، PA4.6، PA12 و PA6.12 استفاده میشود. همه‌ی این پلی آمیدها در بخش‌های مختلف خودرو کاربرد دارند. زمانی سوپاپ های هوا در خودرو از فلزات ساخته می‌شدند. اما امروزه از PA6 ساخته می‌شوند که نه‌تنها وزن را کاهش داده بلکه بازده سوخت را نیز افزایش می‌دهد. اخیراً از گریدهای PA4.6 و PA6.6 نیز برای سوپاپ هوای خودرو استفاده میشود که هزینه تولید را نیز کاهش می‌دهد.
از دیگر کاربردهای این ماده در روکش موتور و روکش شیر راکر خودرو است. PA6 برای روکش موتور و روکش شیر راکر کاربرد دارد. PA6 جریان زیاد فشار را ایجاد می‌کند و روکشی بسیار محکم و مقاوم است. به دلیل سفتی و توانایی بالا در تحمل دمای بالا در کیسه هوای خودرو PA6 نیز استفاده می شود.
در پایان
به طور خلاصه در پاسخ به سوال پلی آمید چیست؟ می توان گفت: پلی آمید یکی از محصولات میانی پتروشیمی است که در دنیای امروزی به‌عنوان ماده ای مهم در صنایع مختلفی مورد توجه است. در این مقاله سعی شد شما را با این ماده‌ی شیمیایی کاربردی آشنا کنیم. اگر علاقه مند به دانستن انواع روش‌های خرید و فروش مواد شیمیایی هستید از اینجا می توانید مطالب مفیدی بخوانید.
