ویژگی‌های خاص انواع لباس‌های محلی ایران
ایران کشوری با اقوام مختلف است که پیشینه‌ی تاریخی طولانی دارد. هر قوم در ایران بر اساس ویژگی‌های منطقه و مواد اولیه در دسترس برای دوخت لباس، انواع مختلفی از لباس‌های محلی را طراحی می‌کردند. در گذشته زنان طراحان اصلی این لباس‌ها بودند و وظیفه دوخت و دوز لباس به عهده آن‌ها بوده است. آن‌ها با نوآوری و الهام گرفتن از طبیعت به خلق لباس‌هایی زیبا می‌پرداختند.
در چند دهه‌ی گذشته و با تولید و واردکردن انواع لباس‌های مختلف که متأسفانه بیشتر آن‌ها سبکی غربی و نامناسب با فرهنگ ما ایرانیان داشت لباس‌های محلی به دست فراموشی سپرده شد تا جایی که بیشتر جوانان اقوام مختلف تمایلی به پوشیدن آن‌ها نداشتند. خوشبختانه در این سال‌ها شاهد حضور طراحان جدید در دنیای پوشاک ایران هستیم که با تلفیق سبک‌های مدرن و سنتی توانسته‌اند جانی تازه به صنعت تولید لباس‌های محلی بدهند. این طراحی تلفیقی توانسته است نظر بسیاری از افراد در سنین مختلف را به خود جلب کند. در ادامه به بررسی انواع لباس‌های محلی ایران می‌پردازیم.
لباس محلی ترکمن
لباس قوم ترکمن دارای نقش‌های ساده و متنوع بوده و از رنگ‌های شاد برای آن استفاده می‌کنند. اقوام ترکمن در حدود ۲ درصد از کل جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند و بیشتر در استان‌ها گلستان، خراسان رضوی و خراسان شمالی سکونت دارند. بیشتر لباس‌های اقوام ترکمن از موادی مانند ابریشم، پوست، کتان و پنبه تهیه شده است اما در نوع اصیل این پوشش از ابریشم استفاده میشود. ابریشم به کاربرده شده در لباس مردمان ترکمن توسط زنان این قوم تولید میشود. آن‌ها با پرورش دادن کرم ابریشم نخ‌های ابریشمی تولید می‌کنند. لباس مردان ترکمن شامل تن‌پوش، شلوار، کلاه و کفش است که هر کدام از آن‌ها نیز انواع مختلفی دارند به‌عنوان‌مثال انواع تن‌پوش عبارت‌اند از: دون، چاکمن، ایچمک، پالتون، قبا، کوئیک و…
زنان ترکمن هم لباس‌هایی متنوع به تن می‌کنند که اغلب برش‌های ساده‌ای دارد. اما تزئیناتی خاص بروی آن‌ها دوخته شده است که زیبایی آن‌ها را دوچندان می‌کند. لباس زنان را می‌توان در چهار گروه دسته‌بندی کرد:
لباس منزل که متناسب با سن است.
لباس کار که برای انجام کارهای کشاورزی و پخت نان به تن کرده میشود.
لباس شهر که هنگام خروج از منزل و خرید از بازار کاربرد دارد.
لباس تشریفات که در مراسم رسمی به تن کرده میشود.
لباس های محلی شیرازی
مردمان شیراز نیز لباس‌های مخصوص به خود را دارند که سرشار از رنگ‌های شاد و روح‌نواز است. در شیراز نیز اقوام مختلفی زندگی می‌کنند که می‌توان آن‌ها را با توجه به نوع پوششی که دارند تشخیص داد. لباس‌های این مردمان از قدیمی‌ترین لباس‌های ایرانیان است. یکی از لباس‌های محلی شیرازی که در جنوب شیراز متداول است خوس بافی های هندی است. این لباس توسط زنان شیرازی هنرمند در شهر اوز دوخته میشود. به نظر می‌رسد با توجه به سبک لباس، هنر خوس بافی از هندوستان به این شهر آورده شده است.
خوس بافی در واقع نوع خاصی از سوزن‌دوزی است و بیشتر نقش‌هایی که برای طرح‌ها در نظر گرفته میشود نقش ستارگان است که به‌صورت ۶، ۸ و یا ۱۲ پر انجام میشود. خوس از الیاف نقره‌ای بافته شده است و طرح‌های خوس دوزی بروی شلوار زنان، لباس عروس، کلاه، پیراهن، روسری و شال و بسیاری از موارد دیگر کاربرد دارد. امروزه این لباس تبدیل به نمادی برای شهرهای اوز و لارستان شده است. به لباس محلی اوز، رخت گشاد نیز می‌گویند.
لباس محلی آذری
مردمان آذری‌زبان پس از فارسی‌زبانان دومین قومی هستند که بیشترین جمعیت را در کشور به خود اختصاص داده‌اند. پارچه‌های زیادی در استان آذربایجان وجود دارد که کاربردهای زیادی نیز دارند مانند ساتن، ترمه، مخمل، تافته و موسیلین. به‌طورکلی لباس زنان و مردان آذری از سه قسمت سرپوش، تن‌پوش و پاپوش دسته‌بندی می‌شوند که البته هر کدام انواع مختلفی دارند. به‌عنوان نمونه سرپوش زنان شامل روسری کلاغه‌ای، شال و چارقد، چالما – شاماخی(سربند)، چپی(روسری)، آلاچارشاب(چادر رنگی)، اوربند(روبند) و چادرا(چادر) و سرپوش مردان انواع کلاه‌هایی بوده‌اند که در زبان ترکی به آن‌ها بورک یا پاپاخ می‌گویند و شامل دری بورک)کلاه پوستی)، پهلوی،کپی، کامپابورک(کلاه کاموایی)، لبه دار، کئچه بورک(کلاه نمدی)، حصیری، دورگه بورک(نوعی کلاه از پوست بره)، عرقچین، یون بورک(کلاه پشمی) و شپو(شاپو) می‌شده است.
اصفهان
شاید تابه‌حال نام لباس محلی اصفهانی به گوشتان نخورده باشد اما جالب است بدانید که در اصفهان لباس‌های سنتی زیادی وجود دارد مانند لباس اصیل اصفهانی، لباس شهرهای ابیانه، بلداجی، ورزنه و….که هر کدام سبک مخصوص به خود را دارند. مثلاً در لباس محلی اصفهانی برای زنان شامل یک دامن مخمل قرمز کوتاه چین‌دار ، پیراهنی شیری‌رنگ گلدوزی شده، شلوار نخی سفید برای زنان جوان و مشکی برای زنان مسن و یک چارقد شیری گلدوزی شده بوده است. مردان نیز شلوار مشکی گشاد به همراه پیراهنی سفیدرنگ با یک یقه ساده و کلاهی نمدی به تن می‌کردند. در زمستان نیز با سرد شدن هوا قبای بلند ساده‌ای به همراه شالی ابریشمی که به دور کمربسته می‌شد، می‌پوشیدند.
در پایان
لباس‌های محلی و سنتی در ایران از تنوع بالایی برخوردار است. نکته‌ی جالب در مورد بیشتر لباس‌های محلی ایرانی استفاده از رنگ‌های شاد و زنده برای لباس بوده است. لباس‌هایی برگرفته از دل طبیعت! در این مطلب تنها چند نمونه از آن‌ها آورده شد. در مطالب بعدی به توضیح دیگر لباس‌های سنتی می‌پردازیم.
تا حالا پوشیدن یک لباس سنتی را امتحان کرده‌اید؟ لطفاً نظرات خود را با ما در میان بگذارید یا اگر دوست دارید مطلبی درباره‌ی موضوع خاصی در ارتباط بالباس‌های سنتی نوشته شود حتماً پیشنهاد دهید.
