با رشد جمعیت در دنیا، بشر امروز همواره به دنبال روش‌هایی نوین برای کشاورزی به‌منظور به دست آوردن محصولات سالم و البته با مقدار بیشتر بوده است. کشاورزی هیدروپونیک یا کشاورزی بدون خاک یکی از جدیدترین انواع روش‌های کشت محصول است. در ادامه با این روش بیشتر آشنا می‌شویم.
کشاورزی هیدروپونیک
محصولات کشاورزی به‌طور سنتی در خاک رشد می‌کنند زیرا برای عملکردهای حیاتی نیاز به آن دارند. در حال حاضر کشاورزی پیشرفت چشمگیری کرده است و بشر می‌تواند عوامل مختلفی از خاک را موردبررسی قرار دهد مانند pH خاک، رطوبت، تخلخل، مواد مغذی و… بااین‌وجود همیشه تلفاتی برای محصولات وجود دارد.
کشاورزی هیدروپونیک روشی برای رشد گیاهان با استفاده از محلول‌های حاوی مواد معدنی، در آب و بدون خاک است. باغبان هیدروپونیک ترکیب مواد مغذی موجود در محلول مایع مورداستفاده برای آبیاری گیاهان را تنظیم می‌کند. هم‌چنین، دفعات تأمین مواد مغذی به گیاهان را تنظیم می‌کند.
به بیان ساده، یک کشاورز هیدروپونیک محیط رشد گیاه را کنترل می‌کند.
البته، این سیستم کاملاً خودکار است اما نیاز به مدیریت دارد. ازآنجاکه سطح آب و مواد مغذی کنترل میشود، این عناصر در صورت لزوم و به مقدار مشخص تأمین می‌شوند. آب و مواد مغذی همراه با یکدیگر سرعت رشد گیاه را افزایش می‌دهند.
باید توجه داشت که یکی از پارامترهای مهم در تولید محصولات کشاورزی نور است. این مشکل در کشاورزی هیدورپونیک با ساخت سازه‌های عمودی برطرف میشود. سازه‌ها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که مقدار نور به حداکثر و مقدار سایه به حداقل خود برسد.
نکات مهم در کشاورزی هیدروپونیک
برای داشتن یک کشاورزی هیدروپونیک موفق باید نکات زیر را رعایت کنید:
– آب شیرین: گیاهان نیاز به آب تصفیه و فیلتر شده با pH حدود 6-6.5 دارند. محلول‌های مختلفی در دسترس است که می‌تواند pH آب را به مقدار موردنظر برساند که بر اساس نوع محصول در حال رشد متفاوت است.
– اکسیژن: دقیقاً مانند خاک، ریشه‌های گیاه اکسیژن را از بین می‌برند به همین دلیل اطمینان از وجود حباب‌های هوا در آب کاری ضروری است.
– حمایت و پشتیبانی از ریشه: اگرچه در این نوع کشاورزی از خاک استفاده نمی‌شود اما ریشه گیاه نیازی به پشتیبانی دارد یعنی نیازی به ساختاری که بتواند به آن بچسبد.
محبوب‌ترین بسترهای مورداستفاده برای این گیاه شامل ورمیکولیت، پرلیت، پیت ماس، الیاف نارگیل و پشم سنگ است.
– مواد مغذی: مواد معدنی ضروری برای گیاهان عبارت‌اند از منیزیم، پتاسیم، کلسیم، فسفر و نیتروژن. در سیستم‌های کشاورزی سنتی، مواد معدنی به‌وسیله کودهای معدنی تأمین میشود. اما در سیستم‌های هیدروپونیک، این مواد به‌صورت مستقیم به آب اضافه میشود تا یک محلول مناسب ایجاد گردد.
– نور: گیاه برای رشد نیاز به نور دارد. گیاهان مختلف دارای مقدار نور روزانه متفاوت هستند. اگر در فضای داخلی رشد کند ، احتمالاً نیاز به سرمایه‌گذاری در سیستم‌های روشنایی ویژه وجود خواهد داشت.
مزایای کشاورزی هیدروپونیک
در کشاورزی سنتی همواره نگرانی در مورد فرسایش خاک، مصرف زیاد انرژی، آفات و… وجود دارد. اما در کشاورزی نوین هیدروپونیک این مشکلات برطرف شده است. برخی از ویژگی‌های این نوع کشاورزی را در ادامه به‌اختصار بررسی می‌کنیم.
صرفه‌جویی در فضا
گیاهانی که در خاک رشد کرده‌اند برای یافتن آب و کلیه مواد مغذی و برای زنده ماندن نیاز به پخش ریشه دارند. این بدان معنی است که آن‌ها باید فاصله مشخصی از یکدیگر کاشته شوند.
در سیستم‌های هیدروپونیک، ریشه‌ها نیازی به پخش شدن ندارند زیرا آب و مواد مغذی درست به آن‌ها منتقل میشود.
در نتیجه، سیستم های هیدروپونیک می‌توانند گیاهان بیشتری را در فضایی مشابه کشاورزی سنتی در خود جای دهند.
صرفه‌جویی در آب
در کشاورزی سنتی مقدار زیادی آب استفاده میشود زیرا مقداری از آن‌ها از بین رفته و تبخیر میشود. سیستم‌های هیدروپونیک حدود 10 برابر کمتر آب مصرف می‌کنند زیرا به‌صورت کنترل‌شده هستند. بعلاوه، برخی از سیستم‌ها باعث گردش مجدد آب می‌شوند و مقدار مصرف کاهش زیادی می‌یابد.
مواد شیمیایی کمتر
اگرچه در کشاورزی هیدروپونیک آفات به‌طور کامل ریشه‌کن نشده و از بین نمی‌رود اما پتانسیل آن کاهش می‌یابد و بنابراین نیاز کمتری به سموم دفع آفات و علف‌کش وجود دارد. به دلیل کنترل زیاد بر روی این سیستم‌ها، احتمال ایجاد علف هرز کمتر بوده و نیازی به علف‌کش نیست.
رشد سریع‌تر
گیاهانی پرورش داده شده در سیستم‌های هیدروپونیک، 30٪ تا 50٪ سریع‌تر از گیاهان پرورش یافته در خاک، رشد می‌کنند. زیرا مقداری ایده آل از مواد مغذی دریافت می‌کنند و اگر در محیط داخلی رشد کنند، استرس ناشی از محیط‌زیست کمتری دارند (مانند آب‌وهوا و آفات). رشد برخی از گونه‌ها بیشتر است به‌عنوان‌مثال، سبزی‌ها برگ‌دار مانند کاهو و میوه‌های تشنه مانند گوجه‌فرنگی در سیستم‌های هیدروپونیک به‌سرعت رشد می‌کنند.
کنترل مواد معدنی و مواد مغذی
سیستم‌های هیدروپونیک به گیاهان محلولی مغذی می دهند و کشاورز امکان کنترل بهتر مواد مغذی محصولات را دارد. گیاهان کشت‌شده در خاک ممکن است برای زنده ماندن به کمک کودها احتیاج داشته باشد. اما در هیدروپونیک ، گیاهان همه کمک‌های موردنیاز و مقدار مناسب آن را دریافت می‌کنند.
در پایان
روش‌های نوین کشاورزی به کشاورزی کمک می‌کند تا بتواند محصولی باکیفیت بالا و سالم تولید کند و هم‌چنین میزان تولید خود را افزایش دهد به‌گونه‌ای که سود بیشتری داشته باشد.
در تموک با افراد فعال در این زمینه آشنا شوید!
