محافظت از دارو در برابر عوامل خارجی مانند رطوبت، دما، نور و… از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا عوامل خارجی می توانند با دارو واکنش داده و آن را تغییر دهند و منجر به فاسد شدن آن گردند. در این صورت استفاده از داروی فاسد شده برای فرد مضر بوده و ممکن است مسمومیت دارویی ایجاد کند. از این رو استفاده از بسته بندی مناسب از جهت های مختلف برای داروها از اهمیت به سزایی برخوردار است. در ادامه بسته بندی دارو را مورد بررسی قرار می دهیم.
بسته بندی داروها
به طور کلی موادی که برای بسته بندی دارو مورد استفاده قرار می گیرد باید دارای ویژگی های زیر باشد:
- حفظ کیفیت فیزیکی محصول در برابر آسیب های احتمالی
- قابلیت ثبت ویژگی های دارویی
- حفظ خواص دارو در بسته بندی
- حفظ دارو از عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی
برای بسته بندی انواع داروها از بسته بندی های مختلفی استفاده می شود مانند: شیشه ، پلاستیک و فلز
شیشه
شیشه از ذوب سنگ آهک، بی کربنات سدیم و سیلیس و اکسیدهای دیگر ساخته می شود. البته باید برای کاربردهای خاص فرموله شده و تغییراتی در آن ها داده شود. به عنوان مثال برای ایجاد ویژگی مقاومت در برابر واکنش های شیمیایی باید از سدیم کمتر و آلومینیوم بیشتر در فرمول استفاده کرد. اما شیشه مقاومت اندکی در برابر ضربه داشته و احتمال شکسته شدن آن زیاد است. در برخی موارد سطح شیشه های یکبار مصرف اصلاح می شود تا برخی از نواقص ایجاد شده در طول فرآیند به حداقل برسد. متداول ترین نوع روکش ها عبارتند از قلع، تیتانیوم و پلی اتیلن هستند. استفاده از پوشش های سیلیکونی نیز سطح شیشه را ضد آب می کند.
از دیگر ویژگی های شیشه که لازم است در ارتباط با بسته بندی باید بهبود داده شود دامنه ی مقاومت به شوک های حرارتی است. بیشترین تغییرات ناگهانی دما برای شیشه بدون آن که شکسته شود حدود 32 درجه سانتی گراد است. می توان با استفاده از فرمول بندی های خاص دامنه ی مقاومت شیشه را در برابر شوک های حرارتی بالا برد. یکی از مهم ترین ویژگی های شیشه که آن را به ماده ای مناسب برای بسته بندی دارو تبدیل کرده است، بی اثر بودن از نظر شیمیایی است. به بیان دیگر، واکنش شیمیایی میان شیشه و دارو اتفاق نمی افتد. هم چنین، شیشه غیر قابل نفوذ بوده و ساختار متخلخل ندارد. علاوه بر آن، ظروف شیشه ای در اشکال و رنگ های مختلف قابل طراحی و تولید است.
پلاستیک
از دیگر موادی که برای بسته بندی دارو استفاده می شود، پلاستیک است. فرمول بندی ظروف پلاستیکی به گونه ای طراحی شده است که قادر به ترکیب با دارو نباشد و اثر بخشی دارو را کاهش نداده و آن را سمی نکند. حدود 20 درصد از وزن بسته بندی های دارویی را تشکیل می دهد. ظروف پلاستیکی که برای بسته بندی دارو مورد استفاده قرار می گیرند به دو دسته کلی طبقه بندی می شوند: پلاستیک های ترموست و پلاستیک های ترموست.
- پلاستیک ترموست : این نوع پلاستیک ها در برابر درجه حرارت بالا بدون ذوب شدن مقاوم هستند. تفاوت کلیدی بین گرمانرم و گرماسنجی این است که می توان گرمانرم را به هر شکلی ذوب کرد و مجدداً از آن استفاده کرد ، در حالی که ترموستیتها شکل دائمی دارند و در اشکال جدید پلاستیک قابل بازیافت نیستند. علاوه بر این ، گرمانرم ها شکننده هستند در حالی که ترموست شکننده است. هنگام مقایسه قدرت ، گرماسنجها از ترموپلاستیک قوی تر هستند ، گاهی اوقات حدود 10 برابر قوی تر است.
- پلاستیک ترموپلاست: این پلاستیک ها انعطاف پذیر بوده و به راحتی شکل پذیر اند. آن ها ترکیبی از لاستیک و پلاستیک هستند. اما در برابر دمای بالا بدون تغییرات شیمیایی ذوب می شود. این نوع پلاستیک ها قابل بازیافت هستند. این نوع پلاستیک ها از نوع گرمانرم هستند.
از مزیت های بسته بندی پلاستیکی عبارتند از: نشکن بودن ظروف، وزن آن ها سبک بوده و در برابر نشت مقاومت دارد، ساخت آن ارزان است، به راحتی قالب بندی می شود، از نظر شیمیایی بی اثر بوده و در برابر خوردگی مقاوم است.
فلز
از فلزهایی که کار بردهای زیادی در صنعت دارو دارد آلومینیوم است. فویل های آلومینیومی از طرفداران زیادی برخوردار است. فویل های آلومینیومی دارو را در برابر عوامل خارجی و محیطی مانند نور، رطوبت و اکسیژن محافظت می کند. فویل آلومینیوم در برابر رطوبت، عطرها، اکسیژن و سایر گازها و همچنین میکروارگانیسم‌ها و نور غیرقابل نفوذ میباشد. فویل های آلومینیومی به راحتی مهر و موم می شوند. .علاوه بر این، از آنجا که جعبه های آلومینیومی سبک و قابل انباشت طراحی شده اند، حمل و حمل آنها بسیار راحت تر است. جعبه های آلومینیوم برای بخش دارویی از مواد لایه ای تشکیل شده اند و کاملا استریل هستند و بسته بندی پزشکی می تواند از نظر رنگ و اندازه کاملا سفارشی شود.
از مرسوم ترین فویل های آلومینیوم، فویل آلومینیوم بیلیستر است که برای بسته بندی قرص ها و کپسول ها به کار می رود. یلیستر معمولاً با ضخامت 20 میکرون و با جنس خشک که به هنگام درآوردن قرص و کپسول به راحتی شکسته میشود، با قابلیت چاپ پذیری تولید میشود. این فویل دارای یک لایه لاک بهداشتی میباشد که عموماً به هنگام بسته‌بندی دارو به همراه ورق پی وی سی استفاده میشود. از دیگر ویژگی های این فویل می توان به زیست سازگار بودن آن اشاره کرد.
در پایان
بسته بندی در هر صنعت و کسب و کاری از اهمیت ویژه ای برخوردار است و صنعت دارو نیز از این قاعده مستثنی نیست. مواد مورد استفاده در بسته بندی برای صنعت دارو باید با حساسیت بیشتری انتخاب شوند زیرا در تماس با داروها قرار می گیرند. در سایت و اپلیکیشن تموک حرفه ای ها را در صنعت بسته بندی را بیابید.
